Tekst achterflap

Eeuwenlang heerste de opvatting dat Griekse en
vooral Romeinse steden vele malen hygiënischer
waren dan hun middeleeuwse opvolgers: een strikte
scheiding van drink- en afvalwater, geen grote hoeveelheden
modder, vuilnis en drek in het straatbeeld
en mensen deden aan een goede lichaamsverzorging.
Hierdoor leefde men gezonder en waren er ook minder
epidemieën. Dit beeld werd nog versterkt door schilderijen
en Hollywoodfilms die zich in deze tijd afspelen. Vanaf het
eind van de twintigste eeuw heeft onderzoek echter uitgewezen
dat de stedelijke hygiëne in de Grieks-Romeinse wereld minder
verschilde van die van de middeleeuwen dan vaak werd gedacht. In de
Grieks-Romeinse wereld was evengoed sprake van vuilnis, uitwerpselen en
stankoverlast en er waren wel degelijk epidemieën. Het water waar men zich
in waste was niet altijd schoon; er was weliswaar een scheiding van drinken
afvalwater, maar de befaamde riolen dienden in eerste instantie voor de
afvoer van regen- en moeraswater, waar eventueel een urine- en fecaliënafvoer
op kon worden aangesloten. Ook de interactie met de antieke geneeskunde
komt in dit boek aan de orde: in hoeverre kwamen de opvattingen van
medische auteurs overeen met die van stadsbestuurders en uitvoerders? Als
gevolg van de afwezigheid van kennis op het gebied van bacteriologie werden
stank, ziekten en epidemieën toegeschreven aan hogere machten en
verstoringen van de individuele verhoudingen van lichaamssappen en kwaliteiten.
Tevens moet men zich realiseren dat men in de Grieks-Romeinse wereld
andere opvattingen had over ‘vuil’ dan wij; over ethische ‘onreinheid’ en
de dood werd aanzienlijk negatiever gedacht dan over fysiek vuil, dat feitelijk
de echte bedreiging vormde. Bacteriën werden reeds rond 1700 ontdekt,
maar ook toen duurde het nog bijna twee eeuwen voordat ontdekt werd dat
bacteriën, en niet de stank, de volksgezondheid in gevaar brachten.
Dr. Cornelis van Tilburg studeerde Klassieke Talen aan de Universiteit
Leiden. Momenteel is hij hier werkzaam als onderzoeker bij Griekse en
Latijnse Talen en Culturen (Faculteit der Geesteswetenschappen), waar hij
ook promoveerde. Naast zijn onderzoek naar verkeerscirculatie en stadshygiëne
in de Grieks-Romeinse wereld (hij heeft hierover verscheidene
publicaties op zijn naam staan) is hij sinds 2007 eindredacteur van aanvankelijk
het tijdschrift Geschiedenis der Geneeskunde, later voortgezet als de
cahierreeks Geschiedenis van de Geneeskunde en Gezondheidszorg.

Beschrijving

Eeuwenlang heerste de opvatting dat Griekse en
vooral Romeinse steden vele malen hygiënischer
waren dan hun middeleeuwse opvolgers: een strikte
scheiding van drink- en afvalwater, geen grote hoeveelheden
modder, vuilnis en drek in het straatbeeld
en mensen deden aan een goede lichaamsverzorging.
Hierdoor leefde men gezonder en waren er ook minder
epidemieën. Dit beeld werd nog versterkt door schilderijen
en Hollywoodfilms die zich in deze tijd afspelen. Vanaf het
eind van de twintigste eeuw heeft onderzoek echter uitgewezen
dat de stedelijke hygiëne in de Grieks-Romeinse wereld minder
verschilde van die van de middeleeuwen dan vaak werd gedacht. In de
Grieks-Romeinse wereld was evengoed sprake van vuilnis, uitwerpselen en
stankoverlast en er waren wel degelijk epidemieën. Het water waar men zich
in waste was niet altijd schoon; er was weliswaar een scheiding van drinken
afvalwater, maar de befaamde riolen dienden in eerste instantie voor de
afvoer van regen- en moeraswater, waar eventueel een urine- en fecaliënafvoer
op kon worden aangesloten. Ook de interactie met de antieke geneeskunde
komt in dit boek aan de orde: in hoeverre kwamen de opvattingen van
medische auteurs overeen met die van stadsbestuurders en uitvoerders? Als
gevolg van de afwezigheid van kennis op het gebied van bacteriologie werden
stank, ziekten en epidemieën toegeschreven aan hogere machten en
verstoringen van de individuele verhoudingen van lichaamssappen en kwaliteiten.
Tevens moet men zich realiseren dat men in de Grieks-Romeinse wereld
andere opvattingen had over ‘vuil’ dan wij; over ethische ‘onreinheid’ en
de dood werd aanzienlijk negatiever gedacht dan over fysiek vuil, dat feitelijk
de echte bedreiging vormde. Bacteriën werden reeds rond 1700 ontdekt,
maar ook toen duurde het nog bijna twee eeuwen voordat ontdekt werd dat
bacteriën, en niet de stank, de volksgezondheid in gevaar brachten.
Dr. Cornelis van Tilburg studeerde Klassieke Talen aan de Universiteit
Leiden. Momenteel is hij hier werkzaam als onderzoeker bij Griekse en
Latijnse Talen en Culturen (Faculteit der Geesteswetenschappen), waar hij
ook promoveerde. Naast zijn onderzoek naar verkeerscirculatie en stadshygiëne
in de Grieks-Romeinse wereld (hij heeft hierover verscheidene
publicaties op zijn naam staan) is hij sinds 2007 eindredacteur van aanvankelijk
het tijdschrift Geschiedenis der Geneeskunde, later voortgezet als de
cahierreeks Geschiedenis van de Geneeskunde en Gezondheidszorg.

Details